کلمه - امين آزاد: رشد تولید خودرو متوقف شده است، پروژه تندر 90 خودروی که قرار بود جایگزین پیکان شود با شکست مواجه شده، سرمایه گذاری خارجی از صنعت خودرو فرارکرده، واردات به شدت افزایش یافته و مونتاژکاری چهره جدیدی به خود گرفته است و از طرفی صنعت خودرو بیشتر از گذشته دولتی شده و حتی بسیاری از مدیران این صنعت برکنار شده و جای خود را به مدیران جوان تر و بی تجربه تر داده اند این اتفاقات تنها
” تنها تندر 90 نبود که به دلیل تاخیر های پیاپی و جلوگیری تولیدش توسط وزارت صنایع با افزایش قیمت مواجه شد بلکه قیمت تمامی خودروهای در بازار افزایش یافتند “
بخشی از رخداد های نه چندان مثبت صنعت خودرو طی کار دولت نهم طبق عقیده برخی کارشناسان است البته شاید این عملکرد از دید برخی دیگر از متخصصان قسمت های مثبتی هم داشته باشد، مانند افزایش صادرات خودرو و بازگشت به ایده ملی سازی در صنایع خودرو سازی و یا رشد کیفیت، اما واقعا عملکرد این صنعت طی این چند سال چه بوده است .
بر اساس آمار وزارت صنایع تولید خودرو در سال 1384 حدود یک میلیون و 4 هزار دستگاه بود حال آنکه این عدد در سال 1387 به حدود یک میلیون 200 هزار دستگاه می رسد.این بدان معنی است که رشد تولید خودرو طی سه سال اخیر متوسط حدود پنچ درصد بوده حال آنکه این عدد طی سال 75 تا 84 سی درصد گزارش شده است.
شاید این کاهش رشد به خاطرات متوقف شدن برخی از پروژه های تولید خودرو یا کند شدن آن باشد به عنوان نمونه تیراژ خودرویی مانند تندر 90 که قراربود تولیدش تا کنون به 300 هزار دستگاه در سال برسد تا پایان سال 87 کمتر از 100 هزار دستگاه از این خودرو نیز تولید نشده است .
کشمکش های تولید بر سر تندر 90 در ایران با شرکت رنو و برخی مشکلات اقتصادی و رو به سردی گذاشتن روابط ایران با برخی کشورها سبب شد سرمایه
” واردات در این مدت به خودروسازان نیز رسوخ کرده به گونه ای که شرکت های خودروساز به دنبال واردات خودروهایی مانند پژو 407 و یا سیتروئن سی پنچ رفتند و بسیاری از محصولات جدیدی که در صنعت خودرو تولید یا قرار است تولید شوند مانند نیسان تینا یا سوزوکی گرند ویترا مونتاژکامل هستنند “
گذاری خارجی که پیش از آن به تدریج در حال وارد شدن به صنعت خودرو ایران بود از کشورمان خداحافظی کند
شرکت مرسدس بنز از ایران خارج شد ولوو به شدت کارش را با ایران محدود کرد و رنو نیز که قرار بود پروژه های بعدیش در آسیا را در ایران اجرا کند به سمت هند رفت و عملا از سرمایه گذاری یک نیم میلیارد دلاری که قرار بود رنو نیسان در ایران کنند یک سومش هم محقق نشد. درگیری ها بر سر تندر 90 تا آنجا پیش رفت که تولید هیچگاه به عدد برنامه ریزی شده نرسید و این عامل سبب شد قیمت خودرو نیز آنچیزی نشود که قرار بود باشد. خودرویی که قرار بود با قیمت هفت میلیون تومان جایگزین پیکان شود آنقدر تولیدش با تاخیر مواجه شد و قیمتش بالا رفت که عملا قیمت خودرو به 10 تا 14 میلیون تومان در بازار آزاد رسید.
ولی این تنها تندر 90 نبود که به دلیل تاخیر های پیاپی و جلوگیری تولیدش توسط وزارت صنایع با افزایش قیمت مواجه شد بلکه قیمت تمامی خودروهای در بازار افزایش یافتند.
با آنکه طی هشت سال قبل قیمت خودرو ثابت مانده بود ولی قیمت خودرو طی سه سال 15 تا 30 درصد به طور متوسط افزایش یافت به عنوان نمونه پژو 206 تیپ دو به ناگاه قیمتش از 10 میلیون تومان به 12.5 میلیون تومان رسید .
اما بازار خودرو ایران طی این سه سال به غیر از افزایش قیمت ها یک رویداد دیگر را نیز به خود دیده است و آن حضور پر تعداد خودروهای وارداتی است اما با اینکه در سال 83 امید می رفت با آزاد شدن واردات و کاهش پله ای تعرفه روند رقابتی تر شدن فضای صنعت خودرو که به پیشرفت آن کمک می کرد بیشتر شود ولی با ثابت ماندن تعرفه و با وجود تزریق پول نفت به درون جامعه به شکل غیر منطقی تنها شکاف طبقاتی افزایش یافته و به همین دلیل خرید و فروش خودروهای بسیار لوکس
” اگر طی هشت سال دولت گذشته قرار داده های همکاری مشترک مهمی مانند موتور ملی با مرکز تحقیقات موتور آلمان ،پژو 206 با پژو و تندر 90 با رنو بسته شد که پروژه اول تحقیقاتی و دو پروژه دوم با داخلی سازی بالای همراه بوده اند اما پروژهای کنونی با شرکت های خارجی یا مونتاژ هستند و یا شرکت مورد قرار داد مانند چری و یا پروتن حرفی برای گفتن ندارند و تنها به دنبال صادرات کالاهای نه چندان باکیفیت به بازار های جدید هستند . “
رونق گرفت.
در سال 84 تعرفه واردات خودرو به 100 درصد رسيد و واردات خودرو افزايش يافت. گرچه مقرر شده بود تا با تداوم اين روند هر سال تعرفه واردات خودرو 20 درصد كاهش يابد تا با اين كاهش، صنعت خودرو داخلي خود را در برابر رقابت بيشتر با رقباي خارجي ديده و آماده ورود به سازمان تجارت جهاني شود. اما این اتفاق هیچگاه روی نداد
واقعيت آن است كه در فاصله‌هاي سال 84 تا 86 ،تنها 10درصد از تعرفه واردات كاسته شد چرا كه به نظر برخي مسئولان، كاهش پلكاني تعرفه به زيان صنعت خودروسازي داخلي بود. با این همه رشد وارات خودرو طی سه سال حدود 600 درصد بوده و احتمالا در سال 87 به حدود 60 هزار دستگاه می رسد .
واردات در این مدت به خودروسازان نیز رسوخ کرده به گونه ای که شرکت های خودروساز به دنبال واردات خودروهایی مانند پژو 407 و یا سیتروئن سی پنچ رفتند و بسیاری از محصولات جدیدی که در صنعت خودرو تولید یا قرار است تولید شوند مانند نیسان تینا یا سوزوکی گرند ویترا مونتاژکامل هستنند
طی دولت نهم با اینکه تنوع تولید خودروهای مونتاژ شده افزایش یافته اما چندان قرار داد استراتژیک غیر از مونتاژکاری با خودروسازان بزرگ بسته نشده و بیشتر نگاه از همکاری با خودروسازان بزرگ دنیا به سمت خودروسازان ضعیف تر و درجه چندم مانند پروتن و چری چین و برخی خودروسازان روسی رفته است.
اگر طی هشت سال دولت گذشته قرار داده های همکاری مشترک مهمی مانند موتور ملی با مرکز تحقیقات موتور آلمان ،پژو 206 با پژو و تندر 90 با رنو بسته شد که پروژه اول تحقیقاتی و دو پروژه دوم با داخلی سازی بالای همراه بوده اند اما پروژهای کنونی با شرکت های خارجی یا مونتاژ هستند و یا شرکت مورد قرار داد مانند چری و یا پروتن حرفی برای گفتن ندارند و تنها به دنبال صادرات کالاهای نه چندان باکیفیت به بازار های جدید هستند .
البته برخی این روند را به خاطر تزریق مدیران جوان و کم تجربه به صنعت خودرو می دانند که بیشتر به خاطر نفوذ دولتی بوده است .
میرخانی رشتی دبیر سابق انجمن خودروسازان که خود فردیست که توسط فشار وزارت صنایع برکنار شده معتقد است صنعت خودرو طی این چند سال بیشتر از گذشته شاهد فشار دولت بوده به گونه ای که حتی مدیران میانی نیز تغییر کرده اند شاید همین تغییرات نیز سبب برخی تصمیم گیری های عجولانه شد.
یکی از این تصمیمات عجولانه شاید تولید کردن تمام خودروها به
” رشد وارات خودرو طی سه سال حدود 600 درصد بوده و احتمالا در سال 87 به حدود 60 هزار دستگاه می رسد “
صورت گاز سوز باشد اما چون زیر ساخت های این کار مانند تامین مخزن و از طرفی طراحی و تولید موتور پایه گاز سوز و گسترش جایگاه ها به صورت پایه های انجام نشد ه بود این طرح نیز چندان موفق نبوده است .
البته به غیر از این نکات منفی برخی کارشناسان نکات مثبتی را هم برای دولت نهم در صنعت خودرو متصور می شوند .
بسیاری از طرفداران عملکرد صنعت خودرو طی این چند سال مانند مهردا بذرپاش مدیر عامل 29 ساله سایپا معتقد هستند روند وابستگی به غرب با حرکت به سمت تولید خودروهای ملی که بزرگترین نمونه آن مینیاتور است تغییر کرده حال آنکه مخالفین مانند رضا ویسه رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در دولت هشتم می گویند سمند و پس از آن آغاز طرح موتور ملی در سال 82 و پروژه تندر 90 همه زنجیره هایی بودند که باید طی می شد تا صنعت خودرو ایران بتواند با دانش لازم
” برخی مخالفان معتقدند بسیاری از انواع صادرات انجام گرفته سیاسی است و زیان مالی در پی دارد مانند صادرات به ونزوئلا که با توجه به بعد مسافت به صرفه نیست با این همه این ایراد تا حدودی به نوع دولت بستگی ندارد چرا که روند ساخت اینگونه سایت های تولیدی از دولت هشتم آغاز شده بود. “
به بازار جهانی وارد شود.
رضا ویسه معتقد است طرح های مانند تندر 90 که با همکاری شرکت های بزرگ انجام می شد و از طرفی پروژهای مانند موتور ملی می توانست مکمل هم باشد حال آنکه تنها بستن درهای مذاکره با شرکت های بزرگ بر عقب ماندگی صنعت خودرو کشور اضافه می کند.
اینگونه کارشناسان عقیده دارند شاید پروژه مینیاتور که در آن پلت فرم پراید توسعه یافته و بر رویش خودرو جدید با ظاهری جدید ساخته شده نه تنها پیشرفت نیست بلکه گامی به عقب در سر بار کردن هزینه طراحی برای محصولی نه چندان به روز به بدنه صنعت خودرو است.
این در حالیست که اگر حرکت پیشین یعنی تعامل با خودروسازان بزرگ و در کنارش طراحی و گرفتن دانش های جدید ادامه می یافت، می شد با وارد شدن به بازار جهانی با تولید دو میلیون دستگاه که یک میلیون دستگاه از آن می توانست صادر شود هزینه کارهای پژوهشی تامین شود و مردم هم سوار بر خودروهای روز جهانی می شدند.
البته موافقان عملکرد صنعت خودرو در دولت نهم هم معتقدند صادرات طی این چند سال افزایش یافته و حدود سه برابر سال 84 شده است اما برخی مخالفان معتقدند بسیاری از انواع صادرات انجام گرفته سیاسی است و زیان مالی در پی دارد مانند صادرات به ونزوئلا که با توجه به بعد مسافت به صرفه نیست با این همه این ایراد تا حدودی به نوع دولت بستگی ندارد چرا که روند ساخت اینگونه سایت های تولیدی از دولت هشتم آغاز شده بود.
بسیاری معتقدند تا تکنولوژی تولید در ایران قابل رقابت با رقبای جهانی نشود و کیفیت تولید خودرو در ایران افزایش نیابد نمی توانیم به صادرات با سود بالا امید داشته باشیم .
البته درباره کیفیت می توان گفت که صنعت خودرو ایران طبق آمارهای ارائه شده توسط وزارت صنایع درباره کیفیت خودروها با حدود 10 تا 20 درصد کاهش نمره منفی شاهد افزایش کیفیت طی سال های اخیر بوده است.
