تماس با ما

دربارۀ ما

تلکس

موبايل

امروز ۱ تير ۱۳۸۸, 22 June 2009

چهارشنبه ۶ خرداد ۱۳۸۸ ساعت ۲۱:۴۰

فایل مرتبط 0 ۱۰.۲۱ KB

کلمه: همة کارشناسان بخش انرژی اتفاق نظر دارند که وضعیت فعلی مصرف انرژی در ایران بسیار نامطلوب است/ باید شرکت‌های خدمات انرژی (ESCO) تأسیس شود.

کلمه: همة کارشناسان بخش انرژی اتفاق نظر دارند که وضعیت فعلی مصرف انرژی در ایران بسیار نامطلوب است/ باید شرکت‌های خدمات انرژی (ESCO) تأسیس شود. 

برنامه‌های میرحسین موسوی برای برای اصلاح الگوی مصرف انرژی، افزایش توان صادرات انرژی و ایجاد اشتغال منتشر شد. 



متن این برنامه بدین شرح است:

1- همة کارشناسان بخش انرژی اتفاق نظر دارند که وضعیت فعلی مصرف انرژی در ایران بسیار نامطلوب است. مقایسة میزان مصرف انرژی ( حدود 4.2 میلیون بشکه معادل نفت‌خام در روز) با سایر شاخص‌های اقتصادی کشور این مسأله را بخوبی نشان می‌دهد. مهمترین شاخص برای مقایسه وضعیت مصرف انرژی در کشورهای مختلف، شاخص شدّت انرژی است که بیانگرمیزان کل انرژی مصرفی به ازای هر هزاردلار تولید ناخالص داخلی است. 


2- ارزش انرژی مصرفی کشور که در فوق به آن اشاره شد در قیمت‌های فعلی نفت (حدود 50 دلار در بشکه) بیش از 77 میلیارد دلار در سال است. ارزش مستقیم یک صرفه‌جوئی 20 درصدی که در یک برنامه 2 تا سه ساله، قابل تحقق است، بیش از 15 میلیارد دلار در سال خواهد بود و البته ظرفیت صرفه‌جویی بسیار بیشتر از اینها است. 

کشورهای صنعتی غرب پس وقوع بحران‌ها یا شوک‌های اول و دوم نفتی در سال‌های 1973 و 1978 ، با تاسیس آژانس بین‌المللی انرژی، سیاست‌های گسترده‌ای را برای جلوگیری از بحران‌های آتی بکار گرفتند که کنترل مصرف و مدیریت تقاضا در همه بخش‌های مصرف کننده انرژی، همواره در سرلوحه این سیاست ها قرارداشته و طی سی و چند سال گذشته نیز بدون وقفه ادامه یافته است. نتیجه این سیاست‌ها کنترل مصرف انرژی و تغییر مسیر شاخص شّدت انرژی بوده بطوری که حتی در بعضی از سال‌های دهه 1980 رشد اقتصادی این کشورها با کاهش میزان مصرف انرژی همراه بوده است و اینک دستاوردها و تجربیات این کشورها در اختیار است. 

3- در ایران پروژه‌های فراوانی را در بخش‌های مختلف اقتصادی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی می توان تعریف نمود که اغلب هزینه آنها از محل صرفه‌جویی حاصله به سرعت بازگشت سرمایه می شوند. این پروژه‌ها می تواند از اقدامات ساده ای همچون دوجداره کردن پنجره‌ها تا موارد پیچیده‌ در صنایع و کارخانه ها را در برگیرد . برای این منظور ابتدا باید مصرف مورد نظر برای خانوار یا بنگاه مورد ممیزی انرژی قرار گیرد. ازطریق ممیزی انرژی، وضعیت مصرف انرژی واحد برای سرد یا گرم کردن میزان مشخصی از فضا یا فراهم کردن امکان مقدار مشخصی از تولید یک کالا یا یک خدمت مشخص می‌گردد و این مقدار با متوسط جهانی و بهترین نمونه‌ها یا نمونه ‌های امکان‌پذیر (در شرایط ایران) مقایسه می‌شود (Bench Marking) و تفاوت‌ها استخراج و تجزیه و تحلیل می‌گردند(Gap Analysis) ، بدنبال مشخص شدن این تفاوت‌ها یک پروژه تعریف می شود که بر مبنای آن باید سرمایه‌گذاری و هزینه برای رسیدن از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب انجام شود. بدیهی است که اجرای پروژه منوط به انجام مطالعات امکان سنجی اقتصادی است که بازگشت سرمایه حاصل از انرژی صرفه جویی شده را تضمین نماید. 

در ایران پروژه های فراوانی از این طریق قابل تعریف کردن است که اغلب با وجود قیمت‌های پایین انرژی داخلی، اقتصادی نیستند اما با قیمت های‌ منطقه ای کاملا اقتصادی اند. چراکه دولت در حال حاضر برخی حامل‌های انرژی را وارد می‌کند و می تواند برخی دیگر را به هر میزان که صرفه جویی شود به قیمت‌های منطقه‌ای به راحتی صادر نماید. بنابراین کافی است که دولت بپذیرد و تضمین کند که انرژی آزاد شده حاصل از پروژه‌ها و سرمایه گذاری‌های بهینه سازی انرژی را حداقل تا زمان بازگشت سرمایه و سود مناسب به قیمت‌های منطقه‌ای و یا حتی مقداری کمتر از آن خریداری خواهد نمود. 

چندین مورد از این پروژه‌ها تاکنون در قالب طرح های تحقیقاتی مورد مطالعه قرار گرفته اند. بعنوان نمونه در خود صنعت نفت بسیاری از ایستگاه‌های تقویت فشار که در مسیر خطوط لوله گاز قراردارند و خودشان از گازی که عبور میدهند مصرف می کنند، از نظر مصرف سوخت مطابق استانداردهای جهانی نیستند. بررسی مقدماتی نشان میدهد که سرمایه‌گذاری در جهت تعویض توربین‌های این ایستگاه‌ها و استفاده از توربین‌های کارآتر از نظر مصرف انرژی، تنها از محل مقدار گاز قابل صرفه‌جویی و صادرات این گاز، در مدت قابل قبول و با نرخ بازگشت مطلوبی بازگشت سرمایه می‌شود. نمونه دیگر مطالعه‌ای است که در مورد صنعت آجر انجام شده است. این مطالعه نشان میدهد که در بخش سنتی و قدیمی تولید آجر کشور اگر سرمایه‌گذاری شود و کارخانجات و سیستم‌های جدید تولید آجر جایگزین روش قدیمی شوند، کل این سرمایه‌گذاری تنها از محل صرفه‌جویی در میزان سوخت مصرفی به ازای تولید هر واحد آجر، در مدت مناسب و با نرخ بازگشت مطلوبی بازگشت سرمایه می‌شود و به عبارتی سرمایه‌گذاری اقتصادی و خوبی است. ضمن اینکه کاهش مصرف سوخت به نوبه خود میزان انتشار آلاینده‌های محیط زیست را کاهش می‌دهد و آجری که در فرآیند جدید تولید می‌شود، هنگامی‌که در ساختمان استفاده می‌شود وضعیت بهتری را از نظر عایق بودن و جلوگیری از انتقال حرارات و برودت داخلی ساختمان به بیرون، نسبت به آجرهای قدیمی دارد. 

4- با بهره گیری از تجربیات روشن کشورهای صنعتی باید شرکت‌های خدمات انرژی (ESCO) تأسیس گردند. تامین مالی پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی از طریق شرکت‌های خدمات انرژی، یکی از کارآترین روش‌ها به شمار می‏آید که از تجربه زیادی در کشورهای صنعتی برخوردار است. شرکت خدمات انرژی شرکتی است که پروژه‏های مرتبط با بهبود کارآیی انرژی را طراحی، اجرا و تامین‏مالی می‏کند. شرکت‌های مذکور در سطح بین‌المللی‌ بصورت تخصصی عمل می‌کنند و بسیار متنوع اند ( بعنوان مثال بخش پالایش، صنایع فولاد، صنایع غذائی) . ویژگی اصلی شرکت خدمات انرژی در مقایسه با شرکت مشاوره‏ای و پیمانکاران تجهیزات در عقد قراردادهای عملکردی است. در قرارداد عملکردی، مجری ، هزینه‏های اجرا را از محل منافع حاصل از اجرای پروژه (انرژی صرفه‌جویی یا ذخیره شده) دریافت می‏کند. شرکت‌های خدمات انرژی می‏توانند در غالب این قراردادها، علاوه بر نصب تجهیزات، نگهداری از تمام یا بخشی از تجهیزات جدید در طول عمر پروژه و حتی سال‌ها پس از اتمام پروژه را نیز عهده‏دار شوند. این نوع قرارداد برای صنایع یا شرکت‏ها مصرف‏کننده عمده انرژی که با محدودیت منابع مالی مواجهند و یا به دلایلی قصد افزایش تعهدات مالی خود را ندارند و یا تخصص و ریسک پذیری لازم را در زمینه انرژی ندارند، جذاب‏ترین شیوه اجرای پروژه‏های کارآیی انرژی به‏شمار می‏آید. 

5- باید توجه داشت که تمامی پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی حتما موجب کاهش آلاینده‌ها نیز می‌شوند و بر مبنای پروتکل زیست محیطی بین‌المللی کیوتو، امکان اینکه از طریق فروش (غیر مستقیم) این آلاینده‌های کاهش یافته، بتوان درآمدی علاوه بر ارزش انرژی صرفه‌جویی شده را کسب نمود نیز وجود دارد که این نیز بر جذابیت پروژه های مذکور می‌افزاید، ضمن اینکه دولت جمهوری اسلامی ایران با توجه به تعهدات انسانی خود، وظیفه به حداقل رساندن آلاینده‌های زیست محیطی را که اینک به یک تهدید جدی علیه جامعه بشری تبدیل گردیده است ، نیز بر عهده دارد. 

6- نکته بسیار مهم و اساسی در شکل‌گیری این فعالیت بسیار سودده و مفید در ایران عمدتا به دو عامل مربوط می‌شود:
الف) در صنعت نفت از آنجا که بخش‌های این صنعت خود را صاحب سوخت های میان تقطیر یا گاز میدانند و طبیعتا مصارف خود را در اولویت اول و بصورت رایگان برداشت می‌کنند عملا انگیزه‌ای برای ورود به این موضوع ندارند، درحالی که بسیاری به اشتباه انجام این بهینه‌سازی را از وظایف صنعت نفت می دانند که انگیزه‌ای در این رابطه ندارد. در صنایع تبدیل انرژی در بخش برق نیز همین مشکل وجود دارد. 

ب) در سایر بخش‌های صنعتی نیز قیمت پائین انرژی و امکان تحمیل احتمالی قیمت افزایش یافته حامل‌های انرژی به مصرف‌کنندگان به واسطه عدم حضور بخش Regulatory ( تنظیم کننده سهم و استاندارد انرژی در حد محصول یا خدمت)، انگیزه‌ای را برای بهینه سازی به شرحی که ارائه شد، باقی نمی‌گذارد. 

7- همانگونه که دولت باید بسیاری از اصلاحات را از خود آغاز کند و الگوی جامعه و بخش خصوصی باشد، در مورد الگوی مصرف نیز باید دولت اصلاحات را از خود آغاز کند و پیشگام باشد. نمی‌شود سوخت و ضایعات در صنایع نفت بسیار بالا باشد و بازدهی تبدیل و انتقال انرژی نیروگاه‌ها و شبکه‌های انتقال انرژی پایین باشد و همه فشارها به مردم منتقل شود. البته اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف سوخت در نیروگاه‌ها قابل واگذاری به بخش خصوصی است. هرکس پیشنهادی دهد که منجر به کاهش مصرف انرژی می‌شود باید در منافع پیشنهادی ، سهیم شود. 

8- اجرای وسیع پروژه‌های بهینه‌سازی و صرفه‌جوئی مصرف انرژی، جنبه اشتغال زایی نیز دارند کلید خوردن ‌‌‌‌این پروژه‌ها در سطحی گسترده، طبعا اشتغال قابل توجهی را ایجاد می کنند و در شرایط فعلی کشور این از امتیازات مهم این اقدام است.
 
9- اجرای وسیع پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی میزان مصرف انرژی برای همه نیازهای مصرفی و فعالیت‌های تولیدی را به شکل قابل توّجهی کاهش می دهد. هزینه انرژی ، حاصل ضرب میزان مصرف انرژی در قیمت آن است. با کاهش قابل توجه در میزان مصرف، توان تحمل قیمت‌های بالاتر انرژی فراهم می‌شود، بی آنکه حاصل ضرب تغییری بکند. 

نگرانی مردم و خصوصا اقشار ضعیف از بالابردن ناگهانی قیمت انواع سوخت یا حامل‌های انرژی قابل درک است و همه طرح‌هایی که چنین چیزی را خصوصا در شرایط فعلی ساختار تولید و مصرف انرژی کشور مطرح می‌کنند، خواب مردم را آشفته می‌ سازند. باید افزایش تدریجی قیمت‌های انرژی همراه با اجرای پروژه‌ها و طرح‌های مورد اشاره صورت گیرد و بدون آن کاری حساب شده نیست. 

10- این راه‌حل ضمن کنترل مصرف انرژی، منابع انرژی(نفت و گاز) هرچه بیشتری را برای صادرات آزاد می‌کند و آثار تورمی راه حل‌های قیمتی را نیز ندارد. 

11- امکان جذب همکاری‌های فنی و تخصصی و نیز سرمایه‌گذاری‌های خارجی در این زمینه بخوبی وجود دارد. نهادهای مالی بین‌المللی مانند بانک جهانی و نهادهای زیست‌محیطی بین‌المللی و نیازمندان نفت و گاز ایران‌‌‌، همه از این طرح‌ها حمایت می‌کنند. 

12- مشکل بهره‌وری در کشور به انرژی محدود نمیشود، اما آغاز کردن از جایی که بازگشت سرمایه، اشتغال زایی و منافع سریع و ملموسی برای کشور دارد مسلما بهره وری در سایر زمینه‌ها را تشویق و ترویج خواهد نمود ارتقای بهره‌وری از مهمترین نیازهای اقتصادی کشور است و گسترش فرهنگ بهره‌وری از مزّیت‌ها این طرح است. 

برای تحقق این برنامه بایدگام‌های اجرایی زیر برداشته شود:
الف- تقویت سازمان‌های موجود در زمینه بهره‌وری انرژی و ارتقاء جایگاه آنها در سطح دولت.
ب- اقدام برای تدوین استانداردهای انرژی‌بری تجیهزات و فرآیندهای مصرف کننده انرژی.
ج- موظف کردن دستگاه‌های دولتی به برنامه‌ریزی جهت دست‌یابی به استانداردهای کارای انرژی.
د- تمهید تأسیس شرکت‌های خدمات مشاوره‌ای و ممیزی انرژی و شرکت‌های خدمات انرژی و تدوین سازوکار تشخیص و تائید صلاحیت آن‌ها.
ه- طراحی سازوکار اجرایی برای تضمین بازگرداندن منافع اجرای پروژه‌های صرفه‌جویی و بهینه‌سازی انرژی به شرکت‌هایی که در این زمینه سرمایه‌گذاری می‌کنند

کد مطلب : 8960